Interview Jeroen Vonk - Novum
Met je voeten in de modder- in gesprek met Jeroen Vonk van Novum
“Wat Novum uniek maakt, is dat we zelf onderzoek doen naar nieuwe technologieën. Wij geloven dat het essentieel is om zelf betrokken te zijn, zelf met je voeten in de modder te staan. Daarmee word je een betere gesprekspartner en kun je effectiever bijdragen aan innovatie”.
Voor INNOvember hebben we diverse interviews met innovatieve clubs, o.a. om te horen hoe zij innovatie organiseren, welke innovatie ze trots op zijn, netwerken en hoe ze omgaan met fouten.
Jeroen Vonk - Innovation designer
Aan het woord is Jeroen Vonk, sinds de start van Novum in 2017 één van de innovation designers daar. Novum is het innovatie lab van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en richt zich op het stimuleren van innovaties binnen de sociale zekerheidssector. Novum verkent hiertoe nieuwe ideeën en oplossingen die de dienstverlening van de SVB zouden kunnen verbeteren. En werkt tevens aan het innovatievermogen bij de SVB – te beginnen bij de individuele medewerkers. “Recent hebben 75 mensen deelgenomen aan onze praktische innovatie training, wat een groot succes was!”
Innovatie voor vandaag, morgen en de toekomst!
Novum zet de organisatie aan tot innoveren en verkennen van de toekomst:
• Identificeren - Novum identificeert nieuwe aanleidingen voor innovatie
• Inspireren - Novum inspireert de innovatie-cultuur van de SVB
• Faciliteren - Novum begeleidt experimenten maakt ruimte voor vallen en opstaan
Novum richt zich op de kortere en de langere termijn: Innovatie voor vandaag, morgen en de toekomst:
- Verbeteren van vandaag: voorstellen voor direct toepasbare verbeteringen van processen en systemen.
- Vernieuwen en het mogelijk maken van morgen: innovatieve manieren om bestaande problemen op te lossen. Novum gebruikt hierbij een innovatiemethode in verschillende fases.
- Veranderen en verkennen van de toekomst: verkenningen naar nieuwe en opkomende technologieën en trends die op lange termijn impact kunnen hebben.
Werken in een netwerk is essentieel voor innovatie - Rijks Innovatie Community helpt!
“Toen we net begonnen was de opdracht nog breed, we gingen “iets met innovatie doen, de organisatie klaar voor de toekomst maken”. Maar we waren natuurlijk niet de enige organisatie die hiermee bezig was. Dus hebben we ons gericht op het opbouwen en onderhouden van relaties. Dat is essentieel voor het succes van innovatietrajecten”.
De opstart van de Rijks Innovatie Community heeft hier volgens Jeroen bij geholpen en er komen steeds meer andere samenwerkingsverbanden op binnen het Rijk, zoals de Onderzoekscommunity en Gebruiker centraal. Ook volgt Novum de ontwikkelingen van start-ups en bezoekt de pitchevents. Zo weten we wat er aan gaat komen en kunnen we hier in een vroeg stadium mee experimenteren en ervan leren.
Ook communiceren over trajecten die niet ‘slagen,’ want daar leer je van
“We vinden het als overheid best lastig open te communiceren over innovatie. We hebben natuurlijk een Rijksportaal, dat is mooi. Maar die is alleen voor werknemers bij de rijksoverheid. Je merkt dat innovatie resultaten binnen ministeries toch wat afgeschermd worden. Daarbij speelt de angst een rol dat er mensen naar kijken en dan zeggen ”waar zijn die nou mee bezig?”. Mensen gaan volgens Jeroen liever alleen de bühne op met successen: “kijk wat we hebben bereikt!”. Maar voordat je zover bent zijn er vaak al vele experimenten geweest, en mislukt, en is er al ontzettend veel bijgeleerd. Ook daarover zouden we moeten communiceren.
Toen Novum aangaf een website wilde op te zetten met álle resultaten van onze innovatietrajecten zodat iedereen er van leren kan, was er dan ook twijfel of dat wel een goed idee was, zelfs of het wel ‘mocht’ en kon, maar “We zijn het gaan doen, we zijn het blijven doen, we doen het nog steeds! Ook al voelt het soms nog wel spannend als we iets online zetten”.
Betrek experts en vermijd aannames over wat er wel of niet ‘mag’
Bij innovatieprocessen kun je op belemmeringen stuiten van juridische, ICT- of ethische aard. Om deze te analyseren én te overwinnen, betrekt Novum tijdig de juiste experts. Daarnaast krijgt Novum ook te maken met aannames over wat er kan en mag. Vaak blijkt het dan nog niet gecheckt of iets binnen de regels past. Aannames moet je dus eerst nader onderzoeken, bijvoorbeeld via een juridische check, om tot een juiste conclusie te komen.
Wat helpt is dat er bij de SVB een Ethisch Centrum is opgericht dat meedenkt over innovatieprocessen. Het centrum kijkt verder dan wetgeving. Als iets technisch en juridisch mogelijk is, is het niet vanzelf ook ethisch verantwoord. Denk bijvoorbeeld aan sommige toepassingsmogelijkheden van generatieve AI. In het verleden kwamen ethische overwegingen vaak pas later/te laat aan bod.
Experts zijn vaak positief verrast dat Novum ze al in een vroeg stadium benadert om te bepalen of een project verantwoord is. Dan kunnen ze meedenken en een project al in de beginfase richting geven.
Betrek je eindgebruiker vroeg in het proces en evalueer, stuur bij en stop op tijd.
“Innovatie draait om het creëren van waardevolle oplossingen voor de juiste doelgroep” aldus Jeroen. Daarom onderzoekt Novum eerst of het probleem duidelijk is en of er behoefte is aan de oplossing. “We zoeken de eindgebruiker vroeg in het proces op en betrekken ze in het innovatieproces”. Zo zorgen we dat we een oplossing zoeken die echt werkt voor de doelgroep.
“Durf ook te stoppen” zegt Jeroen ook nog. Zet kostbare projecten niet eindeloos door – wat organisaties nog te vaak doen. Evalueer regelmatig, werk in fases, erken als het niet werkt of niet uitvoerbaar is en stop - ook dat hoort bij succesvol innoveren. Hier leer je van, doe dit wel zo snel en goedkoop mogelijk.
De kracht van openheid
Jeroen pleit voor open processen, gedeelde kennis en transparantie bij het innoveren – ook bij de overheid. “Een goed voorbeeld vond ik de ontwikkeling van de CoronaMelder-app. De openheid van het proces, waarbij zelfs de minister direct betrokken was, maakte het uniek. Alles werd openbaar gedeeld en dat zouden bij meer overheidsprojecten moeten gebeuren. Van fouten leer je en door open te zijn over wat niet werkt voorkom je dubbel werk. Dus: deze aanpak verdient navolging!”.
Trots op wereldwijde invloed over leeftijdsgebonden innovatie.
Supertrots is Jeroen op ‘Project Zilver’. Deze ontstond naar aanleiding van onderzoek naar spraaktechnologie, in samenwerking met de SVB, ANBO, Achmea en Google. Novum ontdekte dat bedrijven zoals Google en Amazon vooral mensen tot 55 jaar onderzochten. Novum hield enquêtes en sessies met ouderen. Deze leverden waardevolle inzichten op over hoe ouderen met technologie omgaan. Deze inzichten zijn wereldwijd gedeeld. Zo heeft Novum invloed gehad op hoe platformbedrijven omgaan met oudere klanten en zelfs afdelingen hebben opgezet voor ‘leeftijdsgebonden innovatie’.
Dat maakt me trots.
INNOvember: unieke kans om innoverende collega’s te spreken, wees erbij!
Uniek aan INNOvember is de kans om innoverende ambtenaren te spreken en horen over waar ze mee bezig zijn, de uitdagingen die ze tegenkomen, en wat wij daarvan collectief kunnen leren. Het evenement is ook dé plek om belangrijke discussies te voeren, bijvoorbeeld over de impact van generatieve AI en tools zoals Microsoft Copilot op onze werkplekken. En natuurlijk moet je ook deelnemen om te netwerken, inspiratie op te doen en van anderen te leren.
Jeroen: “INNOvember helpt je om ideeën en initiatieven te ontwikkelen, om creatieve en efficiënte manieren te vinden om met uitdagingen om te gaan, en het is een kans om je eigen aanpak te vernieuwen en jezelf verder te ontwikkelen.