Inspiratiesessie met RIC programmaraad
Wat betekent het voor innovatie als je het perspectief op publieke dienstverlening omdraait?
Op 4 maart kwam de programmaraad van de Rijks Innovatie community samen met enkele partnerorganisaties naar Lef Future Center in Utrecht om hierover met elkaar van gedachten te wisselen- onder professionele leiding van LEF-facilitair Nicky Meijer.
Aanleiding: de recente publicatie van het rapport’ Het perspectief omgedraaid’ van de Staat van de Uitvoering. Dit is éen van de resultaten van de Toekomstverkenning publieke dienstverlening 2035.
Siwert de Groot, als onafhankelijke onderzoeker betrokken bij het rapport, vertelde ons over doel, opzet en resultaten van de toekomstverkenning en het specifieke rapport. Daarna gaf Nicky opdrachten mee om in groepjes mee aan de slag te gaan.
Trends, toekomst scenarios en een visie
Siwert vertelde over de 30 trends en vier toekomstscenario's die zijn uitgewerkt, als leidraad voor het gesprek over de publieke dienstverlening. En over de doelgroepensessies die hierover zijn belegd met relevante organisaties. Daaruit kwam steeds weer naar voren dat de dienstverlening, voor de burgers én organisaties, te complex is geworden en dat daarin verandering moet komen.
Het inzicht groeit dat dat alleen zal lukken als uitvoeringsorganisaties hun diensten samen aanbieden of in samenhang inrichten. De meeste burgers en ondernemers denken bij de overheid aan één organisatie. Toch hebben ze voor (soms ingrijpende) levensgebeurtenissen - je partner overlijdt, je verliest je baan - vaak te maken met veel verschillende uitvoeringsorganisaties. Wat zou het mooi zijn als ze dan terecht zouden kunnen op één plek (frontoffice), waarin de verschillende organisaties ‘aan de achterkant’ samenwerken. Met inzet van alle voordelen die digitalisering en AI bieden, waardoor het werk straks ook met minder mensen is uit te voeren.
Een mooi perspectief. In de praktijk zitten uitvoeringsorganisaties echter vast aan hun (wettelijk vastgelegde) taakomschrijving en processen. En is het nodig een goede balans te vinden tussen de eigen taken en autonomie van organisaties enerzijds en de noodzaak tot samenwerking anderzijds.
Radicale innovatie nodig!
Nodig is een fundamentele verschuiving in hoe publieke diensten worden ingericht en verleend- dus radicale innovatie. Terwijl we nu vooral inzetten op optimalisatie van bestaande processen en werkwijzen. Ook belangrijk, maar niet genoeg. We moeten radicaal anders gaan denken, en daarvoor doet Staat van de Uitvoering dus een voorzet.
Resultaten brainstorm opdracht
We kregen een opdracht mee: vorm groepjes en denk hierover na:
- Wat vinden we van het idee om levensgebeurtenissen centraal te zetten en daar de dienstverlening omheen te organiseren?
- Pak een levensgebeurtenis en bedenk wat hier dan voor nodig is, ook aan innovatie
- Welke rol kan RIC hierin vervullen?
Dat hebben we geweten😊. De discussies waren boeiend, de opdracht hebben we ruim opgevat, en het laatste woord is nog niet gezegd. Het idee om levensgebeurtenissen centraal te zetten is een mooi voorbeeld van buiten kaders denken en om deze reden al waardevol! Maar is dit de goede weg naar 2035? Het is nog te vroeg om dit te bepalen. Nodig is onder meer:
- Meer inzicht in de behoeften van (groepen) burgers - is hierover voldoende bekend? Bijvoorbeeld door ‘klantreizen’ in kaart te brengen zoals UVW doet, en daarvan te leren.
- Een ontwerpende aanpak. Om te achterhalen: zorgt een frontoffice per levensgebeurtenis inderdaad voor minder complexiteit? Of grijpen we hiermee niet te snel naar oplossingen terwijl we eerst het probleem eerst nog beter moeten doorgronden? Via een ontwerpende aanpak van het vraagstuk kan dat.
- Leren van de mooie voorbeelden van samenwerking die al zijn! Zoals de vooringevulde belastingaangifte- nu vanzelfsprekend maar vereist samenwerking tussen vele verschillende aanleverende partijen. En de digital wallet. En een prachtig recent voorbeeld is de wijze waarop publieke dienstverleners samen proberen te komen tot één rijkincasso voor mensen met schulden. Wat we uit dergelijke trajecten leren kunnen we gebruiken voor innovatie in de toekomst. RIC is daarom ook voornemens om te starten met een ínnovatie vitrine’’ met deze en andere goede voorbeelden van innovatieve trajecten.
- Politiek eigenaarschap en regie. Iemand moet wakker liggen van het probleem en zich er hard voor maken om te op te lossen. Vanaf de werkvloer zaken samen aanpakken is prachtig en nodig, maar regie en doorzettingsmacht zijn meestal ook nodig om echt iets te veranderen.
- Doordenken van de rol die AI hierin kan vervullen. Maar ook de vraag: kan iedereen mee in digitalisering of zal menselijk contact voor een bepaalde groep altijd beter werken?
Conclusie? We zijn geïnspireerd!
De rol van de Rijks Innovatie Community is ook hier weer: verbinden, inspireren, inzichten én twijfels delen. Als concrete suggestie kwam naar voren: kan RIC geen ‘radicale denksessies’ organiseren? We denken er nog even over na.