Digitale innovatie dankzij Big Data
Big Data is een begrip dat verschillende definities kent. Allereerst gaat het over data, zoals: beeld, cijfers en taal. Bij Big Data gaat het over grote hoeveelheden data die je kan verzamelen, analyseren en inzetten om nieuwe inzichten te creëren en zo op een andere manier waarde kan toevoegen aan de markt, organisaties, overheden of burgers. Het hebben van data is niet per se nieuw, maar de toenemende hoeveelheid data, de toenemende rekenkracht en de inzet van data wel. Ook voor de overheid is Big Data van belang, onder andere ten behoeve van het creëren van publieke waarde.
Waarom aan de slag met Big Data?
De verkenning 'Big Data' draagt in belangrijke mate bij aan het vergroten van nieuwe inzichten (en awareness) voor Rijkswaterstaat om op een succesvolle manier de digitale transformatie te adopteren en toe te passen in de bedrijfsprocessen. Digitale innovaties zoals Big Data kunnen grote, disruptieve veranderingen teweegbrengen. Het zijn trends die zich razendsnel ontwikkelen en grote impact hebben op het functioneren van de maatschappij en daarmee ook op organisaties. Het betekent dat organisaties stil staan bij de vraag “waar zijn we van”. Vanuit deze vraag kunnen ze hun interne werkwijze aanpassen, zodat data een rol gaat spelen en er op een andere manier wordt samengewerkt met partners.
Het bedrijfsleven zet vol in op het benutten van de kracht van digitaal, maar de meeste overheden lopen wat achter. Het World Economic Forum (WEF) bestempelt overheden als ‘de dinosaurussen van het digitale tijdperk: traag, log en verouderd.’ Als een organisatie een innovatie als Big Data wil integreren in het werkproces, dan helpt het als je de motivatie kent waarom een innovatie moet worden opgenomen.
Wat is de belangrijkste reden voor een overheidsorganisatie om te gaan werken met Big Data? Dit hebben de verkenners Thea Helmerhorst, Tessel Vercouteren en Daniëlle Jongman van Rijkswaterstaat CD-NOVA uitgezocht.
Ontmoet NOVA-verkenners: Thea, Tessel en Daniëlle
Thea Helmerhorst (59), is chemicus/verkenner en portefeuilleverantwoordelijke bij Rijkswaterstaat CD-NOVA. Haar RWS-avontuur loopt via diverse lijn- en programma functies op het gebied van water en scheepvaart. Daarnaast deed zij dit ook op het gebied van crisisorganisatie.
Thea: "Eind 2019 zei een collega: ‘Een heleboel collega’s weten niet dat ons werk door digitalisering er over 5 tot 10 jaar heel anders uitziet.’ Dat triggerde mij tot actie, want ‘ohjee, ik wist het ook niet’. Daar wilde ik meer van weten.’’
Tessel Vercouteren (27), is op 1 oktober 2020 als verkenner gestart bij Rijkswaterstaat CD-NOVA. Op dat moment haakte zij aan bij de verkenning 'Big Data'. Intussen doet zij steeds meer met digitalisering en de sociaal-organisatorische kant daarvan. Ook is zij van mening dat het een onderbelicht deel van de transitie is. Ze vindt het interessant hoe hier samen aan gewerkt kan worden en wat dit betekent voor het individu.
Daniëlle Jongman (25), is ook op 1 oktober 2020 gestart als verkenner. Zij houdt zich voornamelijk bezig met communicatieopdrachten. Maar vanuit haar studie communicatiewetenschap is haar interesse naar user centered design gegroeid. Bij user centered design draait het om het centraal stellen van de gebruiker bij het bouwen van een product of dienst. Waarom kiezen mensen voor bepaalde technologieën en hoe kun je deze mensen ondersteunen om ervoor te zorgen dat zij daar gebruik van gaan maken?
Wat doen jullie als verkenners bij NOVA?
Thea: "Wij halen ontwikkelingen, kennis en expertise van buiten naar binnen en kijken vervolgens naar wat dat voor RWS kan betekenen, de gevolgen voor hoe we werken.."
Tessel: "Zo’n transitie als digitalisering is gaande. En dat is op andere plekken op de wereld wellicht meer gaande dan binnen RWS. Dus in die zin gaat het er ook om dat je kijkt naar 'Wat gebeurt er in de buitenwereld en wat betekent dat voor ons als organisatie? Wat betekenen die veranderingen voor ons en hoe moeten wij ons daarop voorbereiden?' Je verkent, je kijkt en maakt de vertaling naar RWS. Het idee is dat je niet verrast wordt, want het gaat snel. Als je nu niet schakelt voor wat er komt, dan ben je te laat."
Hoe is de verkenning Big Data tot stand gekomen?
Thea: “Wát een boeiend onderwerp. Ik was heel blij met de collegereeks Big Data die ik bij Nyenrode mocht volgen. Na les één wist ik: de importantie van dit onderwerp is groot. Dit moeten meer mensen weten!"
Met z'n drieën pakte ze de interessante zoektocht op om de inzichten aan te scherpen en van onderbouwing te voorzien.
Een grote innovatie, zoals Big Data, vraagt om een nieuwe manier van denken. Kan je die nieuwe manier van denken eens omschrijven?
Thea: "Dat noemen wij een nieuwe logica, de logica van deze eeuw. Bijvoorbeeld meer stapsgewijs: korte cyclus, dan bijsturen, vervolgens even terug kijken en dan vooruitkijken 'is de wereld om ons heen veranderd?'. Je begint ook zonder dat je het einde kent en dat is in onze wereld van plannen en verantwoorden natuurlijk helemaal geen gemeengoed. Als je toch een bepaalde vraag hebt, is het belangrijk om na te gaan 'Welke data is er?'. Meestal zeggen we bij NOVA: als je aan een vraag werkt, ga dan ook kijken wat er al loopt en wat er al is. Dat is al een goed begin, maar nu even expliciet aandacht voor welke data is er, wat zou je kunnen gebruiken en welke technieken zijn er? Bij zoiets nieuws in het begin, heeft dat wel wat meer aandacht nodig."
Tessel: "Ik denk misschien ook dat het een nieuwe denkwijze is, waarbij je over grenzen heen moet denken. Dat je over de afdeling, dienstonderdeel en organisatie/departement heen denkt en het vraagstuk vooropstelt en dan kijkt 'wat en wie heb je nodig om dit op te lossen?' los van de organisatorische grenzen die we ooit hebben bedacht.''
Waarom zouden organisaties moeten starten met het implementeren van Big Data?
Thea: "We hebben een aparte sessie gedaan met een aantal collega's om het over de 'WHY' te hebben. Voor een commercieel bedrijf heeft dat met financieel overleven te maken, maar voor de publieke sector levert dat een mooie discussie. We zijn erop uitgekomen dat je digitalisering moet omarmen en als overheid daar ook goed in moet zijn. Omdat anders complexe maatschappelijke vraagstukken alleen door marktpartijen worden getackeld en dan overheerst het commerciële belang. De overheid staat juist voor het publieke algemene belang en in de afweging van verantwoorden op die maatschappelijke vraagstukken, is dat wel een hele belangrijke pijler die je dan vertegenwoordigd. Dus als je de marktpartijen niet kan bijhouden, dan overheerst het commerciële belang. Je komt dan toch uit op het fundament van onze democratie".
Het rapport naar Big Data heeft vele interessante inzichten opgeleverd. Kun je daar enkele van delen?
Tessel: "De stelling waar we vanaf het begin mee hebben gewerkt: 'Yesterday’s logic past niet meer” gaat over een nieuwe logica die verder gaat dan een andere manier van werken. Het gaat er echt over dat je moet onderzoeken op basis van welke ideeën je nu je organisatie hebt ingericht.
We hebben onderzoek gedaan naar hoe die transities verlopen en elkaar afwisselen. Of elkaar juist overnemen. Wat ik mooi vind is dat je moet accepteren dat de wereld ambigue en complex is en niet lineair, overzichtelijk en duidelijk en dat je daar je plannen op kan afstemmen. Als je dat gegeven omarmt, dan ben je sowieso al een stap verder in hoe je daar beter op inspeelt.
Ik denk ook dat het goed is dat we aandacht hebben besteed aan het privacy aspect, de profilering en de echo-chamber. Dat zijn dingen die niet alleen spelen in een werksituatie, maar ook voor mensen individueel. Vooral de echo-chamber heeft natuurlijk een gigantisch effect op onze samenleving. Ik ben wel blij dat we dat hebben aangestipt, ook omdat je een eerlijk en open verhaal wil neerzetten. Deze innovaties gaan gebeuren en we kunnen er van alles mee, maar het kan ook negatieve gevolgen hebben. Als je je daar van bewust bent en als je weet bijvoorbeeld dat je met zoekopdrachten alleen de hits krijgt die bij je passen, dan ben je er meer op bedacht."
Digitalisering vraagt om een andere manier van denken, handelen en bestuderen. Hoe kunnen (overheids)organisaties wendbaarder worden en Big Data implementeren?
Tessel: "Je weet niet wat de mogelijkheden zijn van Big Data als je ze niet ziet. Organisaties moeten zich bewust worden van hoe ze op dit moment werken en zich afvragen of dat de meest passende manier is om deze transities te adopteren. In ons rapport vertellen wij dat, in plaats van in lange termijnen, we meer in korte cyclussen zouden moeten werken. Je gaat dan iets uitproberen en je evalueert dat al vrij snel. Dat proces hoeft niet meer over meerdere jaren te worden getrokken."
Kunnen jullie concrete voorbeelden noemen van wat Big Data RWS en andere overheidsorganisaties kan opleveren?
Thea: "Ik vind het prachtig dat in plaats van data gedreven, inzicht gedreven wordt gebruikt, want door data optimaal te gebruiken krijg je andere inzichten en dit draagt bij aan publieke diensten die een nieuwe waarde hebben."
Hoe kan er rekening gehouden worden met de privacy issues van Big Data?
Thea: "Je moet het organiseren: je moet in een team altijd iemand hebben die constant daarmee bezig is. Want aan de andere kant is er heel veel data niet. Bijvoorbeeld over loopbanen en dat heeft meestal ook een oorzaak in de privacy. Door bij vraagstukken te bekijken hoe het, met behoud van privacy toch onderzocht kan worden. Het lijkt nu een beetje dat het vanwege privacy makkelijker is om iets niet te inventariseren en daarmee te onderzoeken. Ik heb het gevoel dat er kansen gemist worden doordat we (nog) niet kunnen omgaan met die privacy. En als angst je drijfveer is, is dat geen goede. Dus met goed verstand moet je dat doen en dat is een vak. Dit moeten we leren in teams en vraagstukken te organiseren. Het is dus niet iets wat je er even bij doet."
Tessel: "Aan de ene kant zijn er privacy-coördinatoren die daar op letten, maar je zou het eigenlijk ook onderdeel kunnen maken van de basis en jezelf altijd dezelfde ethische vragen stellen wanneer je met data werkt. Bijvoorbeeld dat je niet meer data gebruikt dan strikt noodzakelijk is en dat je altijd je doel in de gaten houdt en daar niet van afwijkt. Er zijn enkele basisvragen die je jezelf steeds moet stellen: Is het noodzakelijk dat ik dit nu doe? Kan het anoniemer dan wat we op dit moment doen? Dat is iets waar je je altijd bewust van moet zijn."
Vanuit het rapport zijn er 6 data bits gerold. Wat zijn databits?
Daniëlle: "Het doel van de databits is om awareness te creëren, want dat is best moeilijk. De stellingen die Thea in het begin heeft opgehaald, wilden we heel graag communiceren. We hebben natuurlijk het rapport, maar om het wat behapbaarder te maken hebben we ervoor gekozen om hier een pakkend en interactief document van te maken. Dit zijn de databits geworden. Dat maakt het veel flexibeler om sneller meer over één van de onderwerpen te weten te komen, zonder dat je overspoelt raakt met informatie. Hiermee hopen we op een simpele manier die awareness te creëren waardoor iedereen erbij wordt betrokken.''
In het rapport worden 6 stellingen toegelicht. Eén daarvan is "Geen technologische innovatie zonder sociale innovatie". Hoe dragen jullie bij aan sociale innovaties?
Daniëlle: "Bij NOVA heb je natuurlijk gewoon collega’s die daarmee bezig zijn. Wij hebben het als Big Data groep ook gedaan, door niet alleen naar de technologische kant te kijken. Dat doen we bij RWS al en daar zijn we ook heel sterk in. Ik heb al zoveel voorbeelden gezien van een goede toepassing van Big Data, maar deze zijn vaak specifiek gericht op het technische aspect. Hierdoor wordt het sociale aspect een beetje vergeten. Dus ik denk dat Big Data wel steeds meer een opkomst maakt, maar hoe je dat precies moet doen dat is waar wij als NOVA weer sterk in zijn."
Wat zijn jullie verwachtingen rondom dit onderzoek?
Daniëlle: "Door middel van ons rapport hebben we geprobeerd duidelijk te maken dat Big Data voor een ieder iets gaat betekenen. Ik denk dat het mensen aan het denken zet en dat ze vanuit nieuwsgierigheid er meer over te weten willen komen. Zo wordt het steeds groter en op die manier ontstaat er een community-gevoel. Als er een awareness behoefte ontstaat, dan krijg je ook een groep die het verder gaat verspreiden, dit zorgt hopelijk voor een soort influencer effect."
Welke vervolgstappen gaan jullie de komende tijd nemen om Big Data verder te implementeren?
Thea: "Sowieso gaan we dit eerst communiceren, want je moet zorgen dat het naar buiten gaat. En dan kijken waar en hoe we het kunnen toepassen. We gaan er ook experimenten mee uitvoeren."
Waar kunnen we jullie vinden om nieuwe ideeën over Big Data met elkaar uit te wisselen?
We komen graag in contact met mensen die hier verder over willen praten. Ontvang je graag updates rondom deze verkenning? Stuur dan een e-mail naar danielle.jongman@rws.nl.